آبیاری گلخانه

کشاورزی در توسعه‌ی اقتصادی کشور نقش بسزایی دارد. امروزه با توجه به کمبود آب آشامیدنی، استفاده درست و بهینه از توانایی‌های آب و خاک بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. از این رو ما باید به دنبال روش‌های منطقی و درست باشیم تا بتوانیم به وسیله‌ی این روش‌ها در مقدار آب مصرفی صرفه جویی کنیم. روش‌های مختلفی برای این امر مهم مطرح شده است و یکی از بهترین راه حل‌ها استفاده از سیستم‌های مختلف آبیاری گلخانه‌ است.

پروسه طراحی سیستم آبیاری

برای تمامی سیستم‌های آبیاری از قبیل آبیاری تحت فشار یا آبیاری سطحی پروسه‌ای باید طی شود تا بتوان با صرفه جویی در مصرف آب وسعت بیشتری از زمین زراعی را آبیاری کرد. از این رو با آموختن گام‌های مختلف برای طراحی سیستم آبیاری می‌توان در میزان آب مصرفی صرفه جویی کرد. آبیاری گلخانه‌ای علاوه بر موارد گفته شده مزیت‌های دیگر نیز دارد. معمولا در هنگامی که از انواع مختلف سیستم‌های آبیاری گلخانه استفاد می‌کنیم می‌توانیم محصولات بیشتری را تولید کنیم و علاوه بر آن با آبیاری صحیح و درست می‌توان کیفیت محصولات را نیز افزایش داد.

اما مسئله مهمی که با آن برخورد می‌کنیم این است که چه نوع آبیاری برای چه نوع محصولی مناسب است؟ در هنگام طراحی پروسه‌ای مناسب برای کشت محصول، باید به این سوالات مهم و اساسی پاسخ داد. از این رو در ادامه این مقاله آندرسم در نظر داریم تا برخی از انواع مختلف سیستم‌های آبیاری گلخانه را بیان کنیم و بگوییم که برای آبیاری محصولات مختلف، چه روشی مناسب‌تر است.

انواع سیستم آبیاری گلخانه‌ای

برای کشت‌های گلخانه‌ای کیفیت و میزان آبیاری اهمیت بسیار بالایی دارد. در هنگام آبیاری عوامل مختلفی در کیفیت آبیاری نقش دارند که از جمله‌ی این عوامل می‌توان به میزان شوری و اسیدیته آب اشاره کرد. علایم اختصاری میزان شوری و اسیدیته به ترتیب EC و PH بوده که برای بیشتر محصولات گلخانه‌ای مطلوب است: EC کم‌تر از 1 دسی زیمنس بر متر‌مربع و PH آن بین 5.5 تا 6.5 باشد. حال با دانستن این موارد قصد داریم تا به معرفی سیستم‌های مختلف آبیاری گلخانه‌ای بپردازیم.

سیستم آبیاری سطحی

در این روش آب به وسیله یک جوب اصلی به گلخانه‌ منتقل می‌شود. آبیاری سطحی انواع مختلفی از قبیل کرتی، جوی، پشته‌ای و نواری دارد. معمولا برای کرت‌های قلمه از سیستم آبیاری سطحی بهره می‌گیرند. در این روش آب بر روی کرت‌های قلمه‌ای بدون هیچ کنترلی به حرکت در می‌آید. در روش جوی و پشته‌ای، برای هدایت و انتقال آب جویی‌های به نام فارو ایجاد شده و آبیاری به صورت نشتی انجام می‌شود. معمولا از روش جوی و پشته‌ای برای آبیاری گیاهان صیفی استفاده می‌شود.

آبیاری قطره‌ای

برای آبیاری قطره‌ای از لوله‌های پلی اتیلن استفاده می‌شود. روی این لوله‌ها قطره چکان‌های مخصوصی تعبیه می‌شود که آب را با فشار مناسب به بیرون منتقل می‌کنند. در این روش، آبیاری، با کیفیت مطلوب بوده و عاری از نمک و املاح سنگین است. آبیاری قطره‌ای بهترین روش برای آبیاری صیفی‌جات بوده که از طریق نوار آبیاری قطره‌ای انجام می‌شود.

در هنگام آبیاری قطره‌ای می‌توان کود‌های مختلف را نیز به خاک اضافه نمود. مطلوب است که برای هر بوته یک قطره چکان مجزا در نظر گرفت تا مشکلی در هنگام آبیاری به وجود نیاید.

نحوه قرارگیری لوله‌های قطره چکان به دو روش مختلف است که این روش‌ها عبارت‌انداز:

1. برای بستر‌های مسطح یا پشته‌هایی که عرض کمی دارند، در میان دو ردیف یک لوله آبیاری قرار می‌گیرد. سپس برای هر بوته به وسیله‌ی لوله‌های فرعی قطر چکان‌ها نصب می‌شوند.
2. در پشته‌های پهن، برای هر ردیف از بوته‌ها، لوله‌ها و قطره چکان‌ها نصب می‌شوند.

فواید آبیاری قطره‌ای

استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای هزینه‌های زیادی را به همراه دارد اما به دلیل محاسن و فواید زیاد آن می‌توان از هزینه‌های آن چشم پوشی کرد. برخی از این فواید عبارت‌انداز:

1. در این روش آبیاری از مصرف بی رویه آب جلوگیری می‌شود و همچنین راندمان آبیاری نیز بالا می‌رود.
2. آبیاری قطره‌ای از رشد علف های هرز جلوگیری می کند و از این رو نیازی نیست مبلغی برای مبارزه با علف‌های هرز درنظر بگیریم.
3. در این روش می‌توان آبیاری و کودهی را به طور همزمان انجام داد.
4. در آبیاری قطره می‌توان میزان آب مورد نیاز برای هر گیاه‌ را تنظیم کرد.

سیستم آبیاری نشتی

آبیاری نشتی از دیگر راه‌های آبیاری گلخانه است. در این روش از طریق لوله‌های متخلخل اسفنجی، در یک فضای رطوبتی آب و کود را به داخل خاک انتقال می‌دهند تا مستقیما به ریشه گیاه برسد. نحوه اجرای آن به مانند روش آبیاری قطره‌ای است اما آبیاری در این نوع سیستم به صورت زیرزمینی می‌باشد. در این روش لوله‌های مخصوص را در عمق 25 تا 35 سانتی متری درون خاک قرار می‌هند و سپس روی آن‌ها را با خاک می‌پوشانند.

این سیستم ویژگی‌های منحصر به فرد زیادی دارد از جمله این ویژگی‌ها این است که می‌توان به آسانی و راحتی آب و مواد غذایی مورد نظر گیاه و سموم نباتی را در اختیار ریشه گیاه قرار داد. از مزیت‌های بارز این نوع سیستم آبیاری می توان به بهروری آن اشاره کرد به طوری که حدود 40 درصد از آبیاری قطره‌ای و حدود 80 درصد از آبیاری سطحی بهره‌وری بیشتری دارد. همچنین از طریق این نوع آبیاری می‌توان کیفیت محصول را تا 50 درصد افزایش داد و محصولی بسیار باکیفیت‌تری از سایر روش‌های آبیاری برداشت کرد. هنگامی که از بین روش‌های آبیاری گلخانه از روش آبیاری نشتی استفاده می‌کنیم می‌توانیم از رشد علف‌های هرز و مزاحم جلوگیری کرده و نیازی به تسطیح زمین نیز نداریم.

آبیاری مه پاشی

معمولا مکان‌هایی که در آن کاشت گیاه صورت می‌گیرد دمای به نسبت بالای دارند و این می‌تواند برای برخی از گیاهان مضر باشد در این مواقع برای کاهش درجه حرارت و تامین رطوبت از آبیاری مه پاشی استفاده می‌شود. این نوع آبیاری بیشتر مناسب محصولاتی است که به رطوبت زیادی نیاز دارند و از این رو برای تکثیر گیاهان قلمه‌ای و تولید نشاء از این شیوه آبیاری گلخانه‌ای استفاده می‌شود. آبیاری مه پاشی نام دیگری نیز دارد و در بعضی مواقع به آبیاری مه پاشی، آبیاری میست نیز گفته می‌شود.